Iruña-Veleia: eta orain zer?

2020ko ekainaren 19a, ostirala

Aztertu gabeko 252 ostraken eta aztertutako 39en linboa, Iruña-Veleia: eta orain zer?

'Iruña-Veleia Argitu' Plataforma ondorengo elkarteek osatzen dute: SOS Iruña-Veleia, Euskeraren Jatorria y Martin Ttipia; baita pertsona ugarik ere, bere kasa. Plataforma hau sortu genuen eztabaida honentzat irteera zientifiko bat bilatzeko, denbora gehiegi baitarama.

Asmo horrekin sorrerako manifestu bat landu zen aipatutako irteera zientifikoaren inguruan batzen gaituena, eta gure ustez bi ekimen guztiz premiazkoetatik igarotzen dena:

• Arkeometrian espezializatutako Europako laborategiek piezen lagin bat aztertzea. Hiru laborategi desberdin izatea iradokitzen dugu, eta ezohiko kasuetarako protokoloak zorrotz aplikatzea.
• Aldeei lotuta ez dauden arkeologo ezagunek indusketa kontrolatuak egitea Lurmenek grafitoen agerpen-puntu gisa adierazitako lekuetatik gertu.

Manifestu hau pertsona entzutetsu ugarik sinatu dute, besteak beste, honako hauek: Garbiñe Biurrun (epailea), Antonio Rodriguez-Colmenero (epigrafista eta arkeologoa, Santiago de Compostela), Ulrike Fritz (egiptologoa, Tübingen), Iñaki Ibarra Unzueta (Eusko Ikaskuntzako zuzendari ohia), Benito Lertxundi (musikaria), Edward C. Harris (Harris Matrix indusketa sistemaren arkeologo sortzailea), Patxi Zabaleta (Euskaltzaindiako kidea eta abokatua), Eñaut Elorrieta (musikaria), Alex Sardui (musikaria), Xabier orue-Etxebarria (geologoa), Andoni Egaña (bertsolaria), Mikel Enparantza (arkitektura arkeologikoan doktorea), Abel Enbeita (bertsolaria), etab.

Iruña-Veleiari buruzko sententzia berriak, zoritxarrez, hasieran geunden bezala utzi gaitu, aurreko bi puntu horietako bat bera ere ez baita burutu. Hau da, aurkitutako hiru material nagusien (zeramikak, adreiluak eta hezurrak) proba arkeometrikoak ez dira egin eskatutako Europako laborategi onenetan , eta ez da pertsona independenteek kontrolatutako indusketarik egin. Egin den gauza bakarra zeramikazko grafito gutxi batzuen analitikak izan dira, gure ustez oso eskasak, jarraian azalduko dugun bezala. Iruña-Veleiako gaiak gero eta antz handiagoa du Altamiran duela ia 150 urte gertatutakoarekin.

Iruña-Veleiako gaiak gero eta antz handiagoa du Altamiran duela ia 150 urte gertatutakoarekin. Modesto Cubillasek 1868an aurkitu zuen haitzuloa. Marcelino Sanz de Sautuolak eta bere alabak 1875ean bisitatu zuten berarekin, eta hasieran trazatuak giza lanak ez zirela uste izan zuen.Baina Parisko Erakusketa Unibertsalean Akitaniako kobazuloetako historiaurreko zenbait objektu ikusi zituen, eta Natur Zientzietan eta Historian trebatu zenean, gaia lantzen hasi zen eta 1880. urtean argitaratu zituen bere emaitzak: Santanderko probintziako historiaurreko zenbait objekturi buruzko ohar laburrak. Hala ere, eztabaida publiko bat ireki beharrean, gaia sakon ikertu beharrean etab., hasieratik Elizaren interesak azaleratu ziren, giza bilakaera luzea aitortu nahi ez zuelako; Frantziako arkeologo batzuen interesak, Kantabriako kobazuloek Akitaniakoen antzinatasuna zalantzan jarri ez zezaten, eta, oro har, garaiko agintari eta gizartearen sen onaren falta, aldaketei eta aurkikuntza berriei itxia.

1902ra arte, Altamira faltsutzat hartua izan zen, baina frantziar-euskal-kantauriar lurraldetan antzeko pinturak zituzten kobazulo gehiago agertzen hasi zirenean (le Mouthe, Combarelles, Font de Gaume), faltsutasun kanpaina hasi zuen Émile de Cartailhac berak "Les cavernes ornées de dessins. La grotte d 'Altamira, Espagne. Mea Culpa d'un sceptique” (Marrazkiz apainduriko kobazuloak. Altamirako kobazuloa, Espainia. Eszeptiko baten Mea Culpa) liburua argitaratu zuen, bere erru handia aitortuz. Baina beranduegi zen, Marcelino hila zen, erabat baztertua eta gutxietsia.

Baina itzul gaitezen Iruña-Veleiara. Lehenik eta behin, jakin behar da joan den astean ezagutu genuen epaian ez dela berme juridiko nahikorik izan, gure ustez. Instrukzioak 11 urte iraun du, onartezina, eta praktikan, gure ustez, aulki-zigorra ekarri du. Bestalde, Eliseo Gil akusatuak ezin izan du froga arkeometrikorik egin Europako laborategirik onenetan inskripzioak datatzeko, 12 urte baino gehiago daramatza hori eskatzen, gai hori argitzeko aholku batzorde bat sortu zutenetik. Hau da, gure plataformaren manifestuan jasotako datazio eta indusketa kontrolatuak eskatzea ez da ezer berria, Eliseok berak hamarkada bat baino gehiago baitarama eskatzen. Gainera, prest geunden datazio horren kostuak diru bilketa herrikoi batekin ordaintzeko, eta jende askoren artean konpromisoa hartu genuen 10.000 euro emateko Ingalaterran lau grafito datatu ahal izateko.

Gainera, grafitoak ez ditu epaitegiak zaindu, alderdi kereila-jartzaileak baizik, eta, beraz, ziur gaude zaintza-katea hasieratik hautsita dagoela. Hori guztia gutxi balitz, epaiketan ez zitzaion eman Eliseori giltzarritzat jotzen genituen lekukoen presentzia, Antelorena kasu. Gainera, komunikabide batzuk oso beligeranteak izan dira faltsutasunaren alde, eta, gure ustez, izugarri baldintzatu dute epaileak maniobratzeko izan duen aukera.

Bigarrenik, epaiari buruz hitz egingo dugu. Esan beharra dago ez dutela inolako frogarik aurkitu grafitoak nork, nola eta noiz faltsutu diren jakiteko. Epaiketan usteak eta zantzuak baino ez ziren entzun, baina froga bat bera ere ez. Ertzaintzak egin zuen lan hori. Baina ikerketaz arduratzen ziren ertzainetako batek lekukotza eman zuenez, haiek balizko faltsutasuna bakarrik ikertzeko agindua jaso zuten, eta ez balizko egiazkotasuna. Hau da, ez dugu uste ikerketa zuzena izan zenik, hasieratik Eliseo inkulpatzeko helburua baitzuen. Eta epaiketa honetan hasiera horiek Eliseori errua egozteko erabili izan dira, epaiketa justu gisa ulertzen dugun horretan gertatu behar ez zukeena.

Froga gisa jarritako zantzu horiez gain, grafitoak faltsutzat jotzeko bigarren "oinarria" Kultura Ministerioko laborategiko teknikari bakar batek, Navarro jaunak, egindako analisiak izan dira; honek metal modernoen arrastoak aurkitu ditu 36 grafitoetako gainazal batzuetan, 5-10 mikrakoko arrastoak. Hala ere, Mikel Albizuk, Eliseoren defentsako perituak, epaiketan erakutsi zuen zeramikan idazteko indarra behar dela, eta horregatik geratzen diren hondakinak askoz handiagoak izan beharko liratekeela, hamar aldiz handiagoak, 50-100 mikra ingurukoak, hau da, 10 aldiz handiagoak. Beraz, aipatutako laborategiak aurkitu zituen metal modernoen arrastoak inskripzioak grabatzean baino manipulatzean, garbitzean edo garraiatzean atxikiko zitzaizkiela ondorioztatzen du. Gainera, Navarro jaunari ihes egin zion epaitegian egindako adierazpenetan, piezak aztertu aurretik metalezko erretiluetan eduki zituela.

Hau bezalako eztabaida handiko gai batean, arraroa da lan honetan teknikari bakar batek parte hartu izana. Gainera, grafitoen azterketa hau 'ad hoc' erositako mikroskopio batekin egin zuen, hau da, ia probaldian. Baina bitxiena izan da epaitegiak laborategi beraren beste txosten bat jaso zuela, Antelo txostena, eta gure ustez, txosten horrek grafitoak faltsuak zirela ondorioztatzen ez zuenez, txosten hori ez da kontuan hartu epaiketan. Hori, jakina, harrigarria izan da, errua egozten zion txostena bakarrik jasotzea, eta ez errugabetzen zuena, baina badirudi Ertzaintzak erabili duen modus operandi bera dela: erruduntasuna bilatzea eta ez aukera guztietara irekitako zerbait egitea.
.

En el juicio hemos conocido más cosas interesantes. Por ejemplo las restauradoras del Museo Arqueológico de Alava afirmaron que uno de los grafitos considerados falsos, porque contenía la palabra RIP, lo estudiaron con el microscopio y observaron que eran simplemente tres rayas, quizás interpretables como símbolo “de santidad” junto a unos desconchados. Además declararon que a finales de 2007, y a raíz del ambiente de sospecha, se ordenó desde la Diputación de Álava que no se lavara ninguna pieza más en el yacimiento. Llegaron a manos de las restauradoras unas veinte cajas de material llenas de cerámicas y otras evidencias arqueológicas, sin lavar. Ellas empezaron a lavarlas en el verano-otoño de 2008. Cuando llevaban lavadas dos cajas, apareció un grafito excepcional, el dibujo de un ave, quizás una paloma, con una espiga en la boca (símbolo cristiano, añadimos nosotros). Dieron aviso del descubrimiento a la diputada de Cultura, etc. e inmediatamente se les dio orden de que no lavaran más. Que ellas sepan, esas cerámicas están sin lavar y no saben dónde se encuentran actualmente esas cajas. Al finalizar, añadieron que, en su opinión, los grafitos son verdaderos.

La multa que propuso el Gobierno Vasco de casi 300.000 euros por daños al patrimonio la ha reducido la juez a 72 euros, es decir, no considera que apenas haya habido daños, pero la juez si le inculpa a Eliseo Gil de que las dataciones que debía haber hecho el señor Cerdán en el laboratorio Por favor acepta la Política de protección de datos Aviso sobre el Uso de cookies: Utilizamos cookies propias y de terceros para mejorar la experiencia del lector y ofrecer contenidos de interés. del CNRS de Saclay (Francia) no se realizaron y que por tanto deben devolver la cantidad de 12.490 euros entre ambos. Sin embargo, Cerdán afirmó que sí se habían hecho. Nuestra pregunta es: ¿por qué no se ha hecho lo único que se podía hacer para saber si decía la verdad o no? Es decir, enviar de nuevo los mismos grafitos al mismo laboratorio y ver si las conclusiones son iguales a las presentadas por Cerdán hace 14 años.

¿Por qué se han negado durante todo este tiempo y también antes del juicio a hacer las dataciones en los mejores laboratorios y a realizar las catas controladas? Evidentemente, si realmente estuvieran seguros de que son falsas, no hubieran puesto ninguna pega.

Finalmente, queremos añadir que los informes grafológicos que encargó la Diputación de Alava para iniciar la querella y el acoso judicial contra Eliseo han sido desestimados totalmente por la juez ya que, evidentemente, esta técnica no la emplea nadie para estudiar escritos realizados en soportes duros tan peculiares como la cerámica de procedencia arqueológica.

También queremos recordar que 18 expertos diferentes han elaborado informes que respaldan la autenticidad de los hallazgos arqueológicos, algunos de ellos publicados en revistas revisadas por pares. Ninguno de estos informes ha sido valorado por la jueza como indicios favorables. También se han realizado dos congresos internacionales sobre los hallazgos de Iruña-Veleia donde se invitaron a miembros que elaboraron algunos de los seis informes pro-falsedad que se negaron a asistir y a discutir públicamente sus argumentos.

Epaiketan "ezohikotzat" jotzen diren 291 grafitoetatik, José Vicente Navarroren txostenak 36 faltsutzat jotzen ditu, Antelo txostenak dio ezin dela jakin faltsuak edo egiazkoak diren, eta ditugun beste 255 grafitoak... Non jarriko ditugu?

Creemos que solo habrá justicia en este tema cuando se lleven a datar a los mejores laboratorios cerámicas, huesos y ladrillos, y cuando se hagan catas controladas cerca de los lugares donde aparecieron los grafitos. Hasta entonces, seguiremos defendiendo la salida científica a este tema, aunque tengan que pasar más de los 22 años que transcurrieron en Altamira.

 

https://latribunadelpaisvasco.com/art/13285/iruna-veleia-y-ahora-que